بازخوانی روانشناختی- جامعه‌شناختی بخش پهلوانی شاهنامه بر مبنای نظریة داغ ننگ گافمن

Authors

  • مژده سالارکیا دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)
Abstract:

شاهنامه از متون برجستة ادبی است که بیش از هر اثر ادبی دیگر بایست آن را بازتابی از پیشینة فرهنگی و نموداری از جهان نگری ملی ایرانیان نسبت به انسان، جامعه و هستی دانست. ایجاد فضای تقابلی و دیالکتیکی و طرح مبانی فرهنگی و انسان‌شناسی در شاهنامه دغدغه‌های فردوسی را برای ترسیم مدینة فاضله به کمک پالودگی اخلاق فردی، قومی نشان می‌دهد. از ویژگی‌های فکری- رفتاری مذموم در انسان‌های مورد خطاب حماسه، واکنش‌های روانی ناشی از عقده‌های «کهتری» و «حسادت»، در نتیجه صفت «داغ زنی» است که فردوسی ریشة بسیاری از موانع رشد و تعالی انسان‌ها را در سیطرة اهریمنی آن می‌داند. نظر به پیشینة این رفتار غیراخلاقی، جستار حاضر به شیوة توصیفی- تحلیلی با تکیه بر نظریة «داغ ننگ» اروینگ گافمن تلاش کرده به چگونگی انعکاس این صفت نامیمون در شخصیت‌های شاهنامه، انواع و دلایل آن، در دورة پهلوانی-اسطوره‌ای شاهنامه؛ یعنی از زمان ضحاک تا مرگ رستم بپردازد تا هم برای مخاطبان دلایل منفوریت یا مقبولیت برخی از شخصیت‌های شاهنامه-اعم از ایرانی و تورانی یا زن و مرد- آشکار گردد و هم دریافته شود که نه تنها معنویت گریزی و غلبة خواسته‌های مادی و دنیوی بر پیدایش صفت داغ زنی تأثیری انکارناپذیر داشته؛ عقده‌های روان‌رنجوری؛ مانند احساس حقارت و حسادت و تمایلات فرافکنانه، زمینة حضور و جولان شگردهای داغ‌زنی را در شاهنامه افزایش داده‌ است. به همین سبب در شاهنامه با هر سه نوع داغ‌ننگ، طبیعی(نظیر ظاهر و کنش‌های ناهنجار)، فرهنگی و قومی و داغ‌های سیاسی آشکارا مواجه هستیم.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی داغ ننگ ایروینگ گافمن و داغ شرافت در نمایشنامه‌های منتخب درام معاصر ایران

«داغزنی» نگاه متفاوت جامعه به هویت‌های خدشه‌دار است. هویت‌هایی که بین آنچه خود را با آن تعریف می‌کنند(هویت بالقوه) و آنچه در تعامل با دیگر افراد شناخته می‌شوند(هویت بالفعل) تفاوت هست. در برابر این نگاه اجتماعی متفاوت ، افراد داغ‌خورده سعی می‌کنند با اغماض موقعیت خویش و از طریق نمایش‌دادن هویت و ویژگی‌های رفتاری جدید مقاومت کنند. از میان انواع داغ‌زنی می‌توان به نگاه فرودستانۀ جنسیتی اشاره...

full text

جامعه شناسی رفتار در رمان طناب کشی بر مبنای نظریة «داغ ننگ»

یکی از زمینه های نقد میان رشته ای استفاده از رویکرد تلفیقی جامعه شناختی- روان شناختی در واکاوی متون ادبی بویژه نمایش موقعیت روانی انسان داغ خورده و هراسان در جامعة استبدادی از خلال آثار داستانی از جمله رمان است. «طناب کشی» نوشتة مجید قیصری از جمله رمان های رئالیستی است که ناظر بر وجهی مغفول در ادبیات داستانی دفاع مقدس، به نمایش سویة مخالف جامعة ایرانی در زمان جنگ؛ یعنی اوضاع زندگی یک خانوادة دا...

full text

تحلیل جامعه‌شناختی «داغ ننگ» در داستان کوتاه من وراء الحجاب و الساقطة (رویکرد نمایشی اروینگ گافمن)

در این نوشتار بر پایة روش تحلیلی ـ توصیفی و با استفاده از نقد جامعه‌شناسی نمایشی به بررسی داستان­های کوتاه الساقطة و من وراءالحجاب نوشتۀ ذنون ایوب (از نوگرایان ادبیات داستانی معاصر عراق) بر اساس نظریات اروینگ گافمن (1922-1982) پژوهشگر کانادایی حوزة مطالعات جامعه­شناسی و انسان­شناسی) می­پردازیم تا چگونگی لکه­دارشدن هویت اجتماعی­ شخصیت­های داغ خورده در کنش متقابل با افراد سالم و توانمندی اجرایی آ...

full text

تحلیل روانشناختی شخصیت های برجسته ی بخش پهلوانی شاهنامه

بر این اساس و با توجّه به همین اهمیّت، این پایان نامه به تحلیل روانشناسانه هفت شخصیّت برجسته بخش پهلوانی شاهنامه می پردازد که مهم ترین بخش آن نیز هست. این شخصیّت ها عبارتند از: رستم، افراسیاب، کاووس، سهراب، سیاوش، کیخسرو و اسفندیار. بررسی های انجام شده نشان می دهند، فردوسی با استفاده از هر دو شیوه مستقیم و غیر مستقیم، یعنی با بهره گرفتن از توصیف، گفت وگو، اظهار نظر شخصی، معرّفی توسّط خود شخصیّت و یا ا...

15 صفحه اول

بررسی اثر داغ ننگ بیکاری بر سلامت روان بیکاران

مقدمه: لینک و فلان (2013) معتقدند که شرایط اجتماعی، علل بنیادی بیماری -هنگامی‌که متغیرهای اجتماعی 1) بیماریهای مختلفی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، 2) از طریق مسیرهای خطر گوناگونی، بر بیماری تأثیر می‌گذارند، 3 در طول زمان بازتولید می‌شوند، 4) در دسترسی به منابعی که می‌توانند در اجتناب از بیماری و یا به حداقل رساندن عوارض بیماری، مورد استفاده قرار گیرند- هستند. علاوه بر متغیرهای قشربندی همچون طبقه،...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 17  issue 32

pages  77- 102

publication date 2016-09-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023